Alzheimer, kognitif fonksiyonların azalmasına, çalışma kapasitelerinin ve sosyal ilişkilerin azaltılmasına ve kişinin davranış ve kişiliğine müdahale etmesine neden olan nörodejeneratif bir hastalıktır. İlk başta hasta en son hafızasını kaybetmeye başlar. Yıllar önce olayları doğru bir şekilde hatırlayabilir ama en son ne yemek yaptığınızı bile unutabilir.

Alzheimer kişinin günlük yaşamı üzerinde büyük etkiye neden olur ve öğrenme, dikkat, rehberlik, anlayış ve dil kapasitesini etkiler. Kişi, kişisel hijyen ve yiyecek gibi temel rutinler için bile başkalarının yardımına giderek daha fazla bağımlı hale gelir.

Alzheimer, demansın en yaygın nedenidir. Sosyal becerilerin kaybolmasına sebep olur. Alzheimer hastalığını beyin hücrelerini olumsuz etkiler ve zamanla öldürür, hafıza ve zihinsel işlevlerde sürekli bir kötüleşmeye sebep olur. Bu yüzden bulmaca çözmek gibi hobiler hastalara tavsiye edilmektedir.

Demans günlük yaşamın temel faaliyetleri için tamamen başkalarına bağımlı olduğu durumdur. Halk arasında buna “bunamak” denilmektedir.

Alzheimer’ın aşamaları nelerdir?

Alzheimer hastalığı semptomların giderek kötüleşmesi ile karakterizedir. Bununla birlikte birçok hasta daha fazla unutkanlık süresine sahip olabilir. Alzheimer hastalığı semptomlarının evrimi üç aşamaya ayrılabilir:

Başlangıç aşaması: Başlangıç aşaması nadiren algılanır. Akrabalar ve arkadaşlar (ve bazen de profesyoneller) bu durumu yaşlanma sürecinin normal bir evresi olan “yaşlılık” olarak görür. Hastalığın başlangıcı aşamalı olduğundan, hastalığın ne zaman başladığını tam olarak bilmek zordur.

Kişi bu aşamada şunları yapabilir:

Konuşma özelliği ile ilgili problemler (dil problemleri)

Önemli hafıza kaybı

Zamanı veya haftanın gününü bilmemek

Tanıdık yerlerde kaybolmak

Karar vermede zorluk

Ruh hali, depresyon veya anksiyete değişimi

Belirli durumlarda nadir veya agresif öfke ile tepki gösterme

Hobiler ve diğer faaliyetlere ilgi kaybı.

Orta aşama: Hastalık ilerledikçe, sınırlamalar daha net ve daha ciddi hale gelir. Demanslı kişi günlük yaşamda güçlük çeker ve aşağıdakiler oluşmaya başlar:

Özellikle son olaylar ve insanların isimleri ile çok unutkan olmak.

Artık yalnız yaşamamayı başlamak

Yemek pişiremez, temizleyemez veya alışveriş yapamaz hale gelmek

Bir aile üyesine ve bakıcısına aşırı derecede bağımlı olmak

Kişisel hijyen, yani yıkanma ve giyinme konusunda yardıma ihtiyaç duymak

Konuşma ile ilgili zorlukların devam etmesi

Soruların tekrarı, çığlık, sarsılma ve uyku bozuklukları gibi kendini kaybetme ve davranış sırasına göre problemler.

Halüsinasyonların görülmeye başlanması(var olmayan şeyleri görme veya duyma).

İleri boyutta ise: Bellek bozuklukları çok ciddileşir ve hastalığın fiziksel tarafı daha belirgin hale gelir. Kişi şunları yapabilir:

Yemek yemekte sorun yaşamak

İletişim kuramamak

Akrabaları, arkadaşları ve aile nesnelerini tanıyamamak

Etrafında neler olduğunu anlamakta zorluk çekmek

Eve dönüş yolunu bulamamak

Yürümek zorlanmak

Yutmada zorlunmak

İdrar yapmada zorlanmak

Tekerlekli sandalye veya yatak ile sınırlı bir hayat sürmeye başlamak.

Alzheimer nedenleri nelerdir?

Araştırmacılar Alzheimer hastalığını zamanla ortaya çıkan genetik ve çevresel etmenlerle pekiştirilen beynin dejenere olma durumu olarak tanımlıyorlar. Alzheimer’ın nedeni bilinmemektedir, ancak etkileri hasta üzerinde güçlü izler bırakmaktadır. Gençlerde de vakalar olmasına rağmen daha büyük yaştaki insanlarda yaygındır. Bilim adamları problemin genetik bir bileşenini belirleyebildiler ancak şu an çözüm için bu yeterli değildir.

Alzheimer hastalığının nedenleri hala tam olarak anlaşılmamış olsa da, beyindeki negatif etkileri açık ve teşhis edilmiştir. Alzheimer hastalığı beyin hücrelerine ciddi şekilde zarar verir ve zamanla hücreleri yok eder. Alzheimer hastalığından etkilenen bir beynin daha az sayıda sağlıklı hücresi vardır ve hayatta kalan hücreler arasında bağlantı çok zayıftır.

Daha fazla beyin hücresi ölürken, Alzheimer hastalığı beynin önemli bir bölümünün ölmesine yol açar. Doktorlar Alzheimer’ın dokusunu incelediklerinde hastalığın özelliği olarak kabul edilen birtakım anormallikler görmüşlerdir. Bunlara örnek vermek gerekirse unutkanlık, bağımlılık vb. sayılabilir.

Kimler Alzheimer olabilir?

Daha önce belirtildiği gibi, Alzheimer’ın nedenleri henüz kanıtlanmamıştır. Ancak bilim adamları, bazı faktörlerin hastalığın riskini arttıracağını tespit etmişlerdir, örneğin:

YAŞ

Yaştaki artış Alzheimer hastalığı için bilinen en büyük risk faktörüdür. Alzheimer hastalığı normal yaşlanmanın bir parçası değildir belirli bir yaştan sonra örneğin 60-65 hastalığın riski büyük ölçüde artar. Demans oranı 60 yaşından sonra her on yılda ikiye katlanır.

Alzheimer hastalığının erken başlangıcına bağlı nadir genetik değişikliklere sahip insanlar, 30 yaşın başlarında semptomlar yaşamaya başlarlar.

GENETİK

Alzheimer gelişme riski birinci derece akrabasında (babası veya erkek kardeşi vb.) Alzheimer hastalığı varsa, biraz daha yüksek olduğu görülmektedir.

YAŞAM

Alzheimer hastalığının riskini azalttığı kesin olarak kanıtlanmış bir yaşam biçimi yoktur ancak bazı hobiler bu hastalığın riskini azaltabilir.

Bununla birlikte, bazı kanıtlar sizi kalp hastalığına yakalanma riskine neden olan faktörlerin aynı zamanda Alzheimer hastalığı da tetikleyebileceğini göstermiştir. Bunlara örnek vermek gerekirse:

Egzersiz eksikliği

Şişmanlık

Sigara içilmesi veya sigara dumanına maruz kalma

Yüksek basınç

Yüksek kolesterol

Diyabet

Meyve ve sebze içermeyen bir diyet

Alzheimer tedavisi nasıl yapılır?

Demans için kullanılan ilaçların erken aşamalarında faydası vardır ve Alzheimer’ın etkilerini hafifletebilir veya geciktirebilir.

Davranış bozukluklarının tedavisi: Karışıklık ve saldırganlığı kontrol etmek için, atipik nöroleptik sınıfının ilaçları kullanılır ancak bu ilaçlarla bile bu semptomları kontrol etmek zor olabilir.

Burada, bu kişilerin zihinsel veya bilimsel işlevlerini daha da bozabilecek ilaçlardan kaçınmanın önemini vurgulamak önemlidir, bu nedenle doktor Alzheimer hastasının kullandığı ilaçlara karşı uyanık olmalıdır.

Depresyon ve uyku bozuklukları da spesifik ilaçlarla tedavi edilmelidir.

Özel tedavi: Beynin kimyasal dengesizliğini düzelterek bellek açıklığını arttırmaya çalışmayı hedefliyor.

Bir önceki yazımız olan Dizanteri Nedir? başlıklı makalemizde dizanteri, dizanteri aşısı ve dizanteri belirtileri hakkında bilgiler verilmektedir.